การพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation) ของ HACCP

การทำ HACCP Validation เป็นส่วนหนึ่งของ Verification ภายใต้หลักการที่ 6 ของ HACCP Codex ด้วยเหตุผลนี้ จึงทำให้เกิดความสับสนว่าอะไรคือ Verification อะไรคือ Validation
 
การทำการ Validation เป็นการทวนสอบ (verify) ประเภทหนึ่งที่เน้นใน เรื่องการประเมินทางเทคนิค, การวิเคราะห์ การวิจัย, ข้อมูลทางวิทยาศาตร์ เพื่อพิจารณาว่าหากกระทำตาม HACCP Plan แล้ว จะเชื่อมั่นได้ว่าจะมีการควบคุมอันตรายในอาหารได้อย่างมีประสิทธิผล ซึ่งต่างจาก Verification การทำ verification เป็นการพิจารณาว่า ได้มีการปฏิบัติตาม HACCP Plan หรือไม่อย่างไร
 

นิยามของ Validation - HACCP Codex

การพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation) หมายถึง การทำให้ได้มาที่ซึ่งหลักฐานที่แสดงว่าแผน HACCP มีประสิทธิผล
Validation: Obtaining evidence that the elements of the HACCP plan are effective.
 
ตามคำนิยามนี้ จะเห็นได้ว่าประเด็นของ Validation คือคำว่า ประสิทธิผล หมายถึง ดูที่ี่ผลลัพธ์ ( ผลที่ว่าคือ หากกระทำตามที่ระบุไว้ใน HACCP อย่างเข้มงวดแล้ว อาหารจะปลอดภัยชัวร์ ตามที่ได้ตั้งวัตถุประสงค์ไว้)
 
หลังจากที่เรา validate แล้ว OK แล้ว เราสามารถเชื่อได้อย่างสนิทใจว่าหากเรากระทำตาม HACCP Planนี้แล้ว จะเพียงพอต่อการควบคุมอันตรายที่อาจเกิดขึ้นต่ออาหาร อาหารที่ผลิตจะมีความ ปลอดภัย
 
ซึ่งแน่นอนต้องใช้การพิสูจน์/ประเมิน ด้วยหลักการทางเทคนิค วิทยาศาสตร์ ว่าเทคนิควิธีการที่เราใช้ในการผลิต ควบคุมนี้น เป็นวิธีการที่ี่ถูกต้อง
 
การพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation) เป็นการทำให้มั่นใจว่า องค์กรได้มีการทำในสิ่งที่ถูกต้อง "going to do the right things"
 
เนื่องจากการพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation)นี้ เป็นการให้หลักฐานสนับสนุนความมีประสิทธิผลของ HACCP เราจึงต้องทำการพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation) ก่อนและหลัง การ นำ HACCP ไปปฏิบัติใช้ เหตเพราะว่าข้อมูลด้านวิทยาศาสตร์มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลง มีการวิจัยใหม่ๆ ตลอดเวลา สมมุติฐานต่างๆอาจมีการเปลี่ยน ดังนั้นเราจำเป็นต้องมีการการพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation) หากมีข้อมูลใหม่ๆ หรือ เมื่อ HACCP Plan มีการเปลี่ยนแปลง
 

เราต้อง validation อะไรบ้าง

เนื่องจาก HACCP Codex กำหนดว่า " ณ ที่เป็นไปได้ กิจกรรมการพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ (validation) ควรรวมถึงการยืนยันประสิทธิผลของทุกองค์ประกอบในระบบ HACCP "
 
โดยทั่วไปประเด็นที่ต้อง valid จะประกอบด้วย การดำเนินการวิเคราะห์อันตราย ,CCPs, ค่า CL, กิจกรรมการ monitoring และ การแก้ไข
 
การทำการ validation อาจต้องใช้ผู้เชี่ยวชาญที่ีี่มีความรู้ ทักษะ หรือได้รับการอบรมพิเศษ ซึ่งรวมถีงเวลาและค่าใช้จ่าย เช่น การทดลองในสายการผลิตที่ ต้องทำให้มั่นใจได้ว่าในกระบวนการฆ่าเชื้่อ อุณหภูมิตู้อบ ความเร็วสายพาน ขนาดความกว้าง ความยาว ความหนา ปริมาณการวางของผลิตภัณฑ์ เพื่อทำให้มั่นใจได้ว่าเมื่อมีการควบคุมปัจจัยเหล่านี้่แล้ว อาหารจะมีความปลอดภัยอย่างเพียงพอ
 
ในกรณีที่มีการผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ หรือทำการปรับปรุงกระบวนการ จะต้องมีการวิเคราะห์อันตรายใหม่ ซึ่งรวมถึงการ
ยืนยันว่ามาตรการควบคุมที่มีอยู่นั้นมีความเพียงพอ มีความเหมาะสมหรือไม่ จะเห็นได้ว่าการทำการ validation ไม่ใช่ทำครั้งเดียวจบ
 
ในการทำการ validation เกี่ยวข้องกับการทบทวนด้านเทคนิค วิทยาศาสตร์ในแต่ละส่วนของ HACCP ซึ่งเริ่มต้นจากการวิเคราะห์อันตราย กำหนด CCP ตลอดจนถึง verification การทำการ validation จึงเป็นเป็นกิจกรรมที่สำคัญอย่างยิ่งในการทำ HAACP ให้ประสบผลสำเร็จ
 

เราทำการ validation HACCP Plan อย่างไร

วิธีการในการ validation HACCP Plan อาจทำได้หลายหลายวิธี เช่น
  • การให้ความเห็น การลงนาม การอนุมัติ จากผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
  • ใช้องค์กรภายนอก เพื่อทำการ Valid เฉพาะเรื่อง
  • ผลการวิเคราะห์ทดสอบ ทดลองภายใน ( ใช้หลักสถิติ ในการพิสูจน์ทราบ )
** ต้องไม่ลืมว่า หลักฐาน เอกสาร ผลการทดลอง ทดสอบ ที่ใช้อ้างอิง ต่างๆ ต้องมีการเก็บรักษาไว้
 

Validation ที่ความถี่เท่าใดดี

ความถึ่ของการ validation ขึ้นอยู่กับ
1. ครั้งแรกก่อนอนุมัติ HACCP Plan
2. เมื่อมีการเปลี่ยนแปลง ( Change Control)เช่น
  • เกิดการเปลี่ยน วัตถุดิบ
  • มีการเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิต
  • มีการปรับปรุงผลิตภัณฑ์
  • มีการเปลี่ยนแปลงเครื่องจักร อุปกรณ์ รวมถึงอาคารสถานที่
  • เมื่อพบปัญหาในกระบวนการผลิต
  • เมื่อพบว่าเกิดการ เบี่ยงเบนซ้ำๆ หรือไม่สามารถควบคุม CCP ได้
  • เกิดการผิดพลาด บกพร่องในส่วนของ Prerequisite Program ซ้ำๆ
  • มีผลการทดลอง งานวิจัย ข้อค้นพบใหม่ๆ กับ อันตรายหรือมาตรการควบคุม
  • การสังเกตุการในพื้นที่
  • มีวิธีการในการขนส่ง กระจายสินค้าใหม่ๆ
ไม่ว่าอย่างไร ความถี่ที่ควรทำการ validate อย่างน้อย ควรปีละครั้ง
 

ใครควรเป็นผู้ทำการ Validation

การทำการ Validation สามารถกระทำโดยทีมงาน HACCP หรือโดยบุคคล ไม่ว่าอย่างไรบุคคลที่ทำการ validate ต้องเป็นบุคคลที่มีทักษะ ความรู้เชี่ยวชาญในประเด็นนั้นๆ ไม่ว่าเป็นบุคคลในองค์กรหรือภายนอกก็ตาม
 
** ไม่ว่าโดยบุคคลภายในหรือภายนอก เราต้องเก็บหลักฐานคุณวุฒิ คุณสมบัติของบุคคลนั้น องค์กรนั้นไว้เป็นอย่างดี
การทำ Validation อยู่ตรงส่วนไหนของการนำระบบ HACCP ไปปฏิบัติใช้
 
เนื่องจากว่า เราจำเป็นต้องยืนยันความถูกต้อง แม่นยำของ การกำหนดค่าต่างๆ ตั้งแต่ การวิเคระห์ความเสี่ยง การกำหนดจุด CCP การกำหนดค่าควบคุม Cl การติดตาม monitoring ... และเราต้องเชื่อมั่นในมาตรการ เหล่านั้น ดังนั้นในการทำ Validate จึงทำก่อนที่จะนำ HACCP ไปใช้งานจริง

haccp validation

 

การพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ของแผน HACCP (validation) ก่อนอนุมัติใช้

ตามแผนภาพข้างต้น ,การทำ HACCP Plan validation มี 2 step

  • ขั้นตอนแรกคือหลังร่างแผนและทำการทดลองเพื่ออนุมัติใช้แผนจริง
  • ขั้นที่สอง คือหลังจากมีการเปลี่ยนแปลงใดๆหรือมีประเด็นที่ต้องปรับปรุง ( Change Control)

วัตถุประสงค์สำหรับขั้นตอนแรกก่อนนำแผนไปใช้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อทำให้มั่นใจว่า อันตราย มาตรการควบคุม ,ค่า CCP,โปรแกรมการเฝ้าติดตาม เหล่านี้ได้มีการกำหนดเฉพาะ ตามสภาวะการผลิตในสถานประกอบการจริง  นั้นเชื่อถือได้และมั่นใจได้ว่าหากทำตามนี้จะได้ผลตามเจตนา(อาหารที่ผลิตจะปลอดภัยตามเจตนา)

 การพิสูจน์ยืนยันความใช้ได้ของแผน HACCP (validation) ก่อนอนุมัติใช้  อย่างน้อยควรประกอบด้วย

  • ทำการทบทวนการวิเคราะห์อันตราย (hazard analysis) โดยทีมความปลอดภัยของอาหารเพื่อยืนยันว่ามีการระบุอันตรายที่สําคัญทั้งหมด
  • ทำการตรวจสอบยืนยันว่ามาตรการควบคุมที่ระบุมีความเหมาะสมในการควบคุมอันตรายเฉพาะ
  • ทำการตรวจสอบยืนยันว่า CCP, CLs, กิจกรรมการตรวจเฝ้าระวัง ,การเก็บบันทึก และการดําเนินการแก้ไขได้อย่างมีประสิทธิผลในการควบคุมอันตราย

 ข้อมูลหลักฐานเพื่อสนับสนุนการอนุมัติใช้แผน (HACCP validation) ในสถานประกอบการอาจรวมถึง:

  • ข้อสังเกตจากการตรวจสอบพื้นที่สถานประกอบการ
  • ผลจากการตรวจวัด สถิติ และ การวิเคราะห์ ของ process parameter และ Kill stepต่างๆ
  • ผลการทดสอบทางจุลชีววิทยา และ ทางแล๊ปต่างๆ
  • ข้อมูลที่ได้จากมาตรการควบคุมอื่นๆ

ท่านต้องไม่ลืมว่าการทำ HACCP validation คือการทำให้มีหลักฐานยืนยันได้ว่า อันตรายด้านอาหารได้รับการป้องกันและควบคุมอย่างเพียงพอจากการผลิตจริง(หรือทดลองผลิตจริง) ทั้งก่อนอนุมัติหรือหลังมีการเปลี่ยนแปลงใดๆในแผนHACCP 

เอกสารอ่านเพิ่มเติม (ภาษาอังกฤษ)

Codex CAC/GL 69 - 2008

from isotoyou.com